Faciadan Fırsat çıkaranlar ve tedbirler
Bolu Kartalkaya’daki otel yangını sonrasında yangın tüplerine ve benzeri malzemelere yönelik talep artışı yaşandı. Otel faciasından sonra yaklaşık 1 haftalık süreçte yangın tüpleri fiyatlarında yüzde 43 artışlar oldu. Yangın güvenliği ürünlerinde yapılan bu artışlar fırsatçılıktır. Vurgunculuk yapma zihniyetinin tezahürüdür.
Fahiş fiyatlarla mücadele 7/24 aralıksız sürdürülmelidir. Ticaret Bakanlığının denetimlerde bulunması ve denetimler sonucu cezai yaptırımlarda bulunması tüketici açısından güvence, fırsatçılara da gözdağıdır.
Tüketici kamu otoritesinin sahadaki gözü kulağıdır. Her ürüne uzanan bir tüketici eli vardır. Bu noktada tüketicilerimiz sorumluluk bilinciyle hareket ederek Alo 175 ve e devletten ya da CİMER üzerinden Ticaret bakanlığına ihbar ve şikayetlerini iletmelidir.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu gelen şikayetleri değerlendirmekte ve cezai kararlar vermektedir. Ancak cezaların para cezası olması caydırıcı olmaktan uzaktır. İfşa ve kapatma cezaları ile hapis cezalarının da olması gerekir ki etkinlik artsın. TÜKONFED (Tüketici Konfederasyonu) olarak idari para cezalarının yetersiz olduğunu dile getiriyoruz. Para cezalarının yanında İfşa ve kapatma cezaları ile hapis cezalarının da olması önerilerimiz sorunun çözümüne önemli katkı sağlayacaktır.
Fiyat artışları ile topyekûn mücadele hem kamu otoritesi hem de yerel yönetimlerle yapılmalıdır. Yerel yönetim zabıta kolluğu fahiş fiyatla mücadele de ve piyasa fiyatlarının istikrarında önemli katkılar sağlayabilir. Yerel yönetimler fiyat etiketi, son kullanma tarihi gibi birçok açıdan denetimlerde bulunarak etkin rol oynayabilirler. Hatta kamuoyuna yansıyan haberlerde yerel yönetimlerin bazı marketleri kapattığını da görüyoruz. Bu tür uygulamalar fırsatçılara karşı gözdağı olacak ve olumsuzlukların azalmasına katkı sağlayacaktır.
STK ve tüketici örgütlerine yetki verilmeli. Bu konu tartışmaya açılabilir ve değerlendirilebilir. Mesela taklit ve tağşiş ile mücadele kapsamında tüketici örgütlerine ürünleri laboratuvarlarda ücretsiz analiz ettirme hakkı verilmesi gibi.
TCK nun 237 maddesindeki fiyatları etkileme suçu ile 240 inci maddesindeki karaborsacılık suçlarının cezalarının ertelenemez ve paraya çevrilemez hale getirilmesi gerekir. Firmaların İFŞA AFİŞE edilmesi, ticaretten geçici ve sürekli menedilmesi uygulamalarının getirilmesi ve yaygınlaştırılması gerekir.
7 Aralık 2022 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan Ticaret Bakanlığı tarafından Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikteki “Veri Paylaşımını” düzenleyen hükümlerin hayata geçirilmesi gerekmektedir. Bu yönetmeliğin amacına göre perakende ticaretin etkin ve sürdürülebilir rekabet şartlarına göre yapılmasına yönelik politikaların geliştirilmesi, kamuoyunun aydınlatılması ve tüketicinin fiyat karşılaştırması yapabilmesine imkân sağlanması amacıyla gıda perakende sektöründe hızlı tüketim mallarının satışıyla iştigal eden ve şube sayısı 200’den fazla olan zincir mağazalar, satışa sundukları ürünler ile şubelerine ilişkin verileri Bakanlıkça belirlenen sisteme aktarmakla yükümlü tutulmuştur. Bu sistem devreye sokulması halinde piyasadaki fiyat farklılıkları ortadan kalkacağı gibi fahiş fiyat uygulayanlar çok rahatlıkla tespit edilebilecektir.
Sorun varsa çözümde var, yeter ki çözülmek istenilsin.
Av. İbrahim GÜLLÜ
TÜKONFED (Tüketici Konfederasyonu) Başkan Vekili