Hazine ve Maliye Bakanlığı açıklamasında belirtildiği gibi Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’ın 4. maddesinde 2018 yılında yapılan değişiklik ile Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri; konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacağının hüküm altına alındığını belirten TÜKONFED Hukuk Komisyonu Başkanı E. Hakim İzzet Doğan tarafından yapılan açıklamada:
85 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’nda var olup da Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan tebliğde yasağın kapsamı dışına itilen sözleşmelerde dövizle sözleşme yapma yasağı uygulanamayacağı ileri sürülerek:
“Ancak bu kuralın İstisnaları da Tebliğ’in m. 8(3)’te gösterilmiş olup şöyledir:
“Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya bu maddenin on dokuzuncu fıkrasında belirtilen kişilerin alıcı veya kiracı olarak taraf oldukları gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.”
Madde 8(19)’da ise hangi gerçek ve hangi tüzel kişilerin döviz ya da dövize endeksli sözleşmeler yapabileceği şöyle belirtilmiştir: “Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin veya ortak kontrol ve/veya kontrolüne sahip bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin işveren veya hizmet alan olarak taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.”
Tebliğ’in m. 8(4)’e göre ise, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli konaklama tesislerinin işletilmesi amacıyla kiralanmasıyla ilgili her türlü kiralama sözleşmesi ve bundan kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden ve döviz endeksli olarak kararlaştırılabilir.
Tebliğ’in m. 8(5)’e göre, gümrüksüz satış mağazalarının kiralanmasına ilişkin gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelinin ve yine bundan kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden ve döviz endeksli olarak kararlaştırılabilir.”
Aynı tebliğin 8/22 maddesinde ise Altın ve kıymetli madenlerin döviz hükmünde olduğu belirtilmiştir.
MADDE 8(22)-Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya endekslenen ve/veya dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmeler, 32 sayılı Kararın 4 üncü maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilir. Ancak, taşımacılık faaliyetlerine ilişkin hizmet sözleşmelerinde akaryakıt fiyatlarına endeksleme yapılması mümkündür.
İzzet Doğan
Em. Hakim
TÜKONFED Hukuk Komisyonu Başkanı